[135r] altero[1], dum in eo quod videt quale[2] sit illud quod non videt, agnoscit. Preponitur igitur species panis et vini, ut doceatur plena et perfecta hec refectio esse corporis et sanguinis in sumptione Christi ex divinitate Christi. Hec Augustinus.

Quid[3] per tuam presentiam conferas homini te devote in sacramento suscipienti? Sapientia: quid melius, quid utilius, quidve pretiosius habeo memet ipso? Qui habet hoc, quod noscitur amare, quid ulterius debet hic desiderare? Qui seipsum totum dedit amico, quid queso ei negavit? En in sacramento me ipsum tibi tribuo, te tibi ipsi aufero, et te in me ipsum converto. Non enim tu me mutabis in te sicut cibum carnis tue, sed tu mutaberis in me.

Marc[4].: sumite, hoc est corpus meus, non angeli, non archangeli, neque cherubin, neque seraphin, nec patriarche, nec prophete, neque hominis quantumcumque boni vel sancti, sed meum, scilicet Filii Dei summi, qui verus et idem Deus et equalis Deo patri.

Luc[5]. 26:, hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur, quia hic datur verus et mundus pro immundo, sanctissima anima, scilicet Christi, pro anima polluta, scilicet peccatorum. Hic datur ipsa divinitas pro vili humanitate, quia in isto sacramento tota divinitas inclinatur ut hominem a peccato purificet, viribus illustret, ac perpetuo salvet. Luc[6]. 26: hoc facite, scilicet sumentes in meam commemorationem, scilicet tunc memorantes amorem [7] meum precipuum quem ostendi vobis dando me ipsum pro vobis, et me totum vobis ut me super omnia diligatis, et amor meus in cordibus vestris ferveat. Matth. 24: vigilate et orate ut non intretis in temptationem. Vigilare intelligitur sollicita custodia[8], et vere debet sollicite custodiri hoc sacramentum, quia Prov. 28, custos Domini glorificabitur, 2 Thym. 1, bonum depositum custodi[9], quod autem melius depositum esse poterit isto sacramento, in quo, sicut dicit doctor communis, yma summis coniunguntur, terrenis celestia sociantur etc. Sed volens custodire thezaurum non solum debet portam, sed et fenestram claudere, ne fur per fenestram thezaurum extrahat. Sic ad custodiam huius sacramenti [10] in quo sunt omnes thezauri sapientie et scientie Dei absconditi, non solum est porta claudenda, id est voluntas peccandi, sed etiam fenestre, id est omnes sensus corporis claudi debent contra omnem occasionem peccati.

Communicans[11] debet habere cor mundum in quo suscipiat ipsum. Qui, cum sit splendor glorie et speculum sine macula, non habitat nisi in mente pura. Sap. 7, in animas sanctas se transfert. Can. 2, qui pascitur inter lilia, id est inter corda pura. Avarus proicit ipsum in terram, qui habet cor terrenum, terrena amando. Luxuriorus proicit ipsum in lutum, quia habet cor immundiciis plenum. Superbus in ventum, quia habet cor ventosum, id est superbia et ambitione plenum et repletum.

In libro Pascasii dicitur quod quicumque indigne communicat nisi bonitas Dei gladio ab angelis ad hoc positis perimeretur. Unde Ambrosius super illo reus erit corporis et sanguinis Domini, 1 Cor. 12, dicit: mors Christi penas dabit ac si Christum occidisset punietur. Animam nostram debemus preparare occurrendo Deo per desiderium, Amos 4, preparare in occursum Dei tui.

Nota quomodo aliquis potest coniecturari esse absque peccato

Quicumque[12] cum conscientia peccati mortalis ad communionem accepit, peccat mortaliter, 1 Cor. 11, qui manducat indigne iudicium sibi manducat[13], et hoc ipsum ponit Thomas in 4, distinctione 12 et addit sic: quod aliquis sit a peccato omnino immunis non potest per aliquam certitudinem sciri; 1 Cor. 3, nichil michi conscius sum, sed non in hoc institutus sum, et Eccle. 9[14], nemo scit utrum dignus odio vel amore. Sed potest tamen de hoc haberi aliqua coniectura precipue per quattuor signa, sicut Bernardus dicit.

Primum, cum quis devote verbum Dei audit, Ioh. 8, qui ex Deo est verba Dei audit.

Secundum, cum quis se promptum ad bene operandum invenit, quia probatio dilectionis est exhibitio operis, ut dicit Gregorius.

Tertium, cum quis a peccatis abstinedi in futurum propositum habet.

Quartum, cum de preteritis dolet, quia in hiis vera penitentia, secundum Gregorium, consistit. Unde si aliquis per huiusmodi signa facta diligenti discussione sue conscientie, quamvis forte non sufficienti ad communionem devote accedat, aliquo peccato mortali in ipso remanente, quod eius cognitionem preterfugiat, non peccat, ymmo[15] magis ex vi sacramenti peccati remissionem consequitur. Hec in Summa Bisani sub ly “Communicare, id est corpus Christi sumere.”

Item, ut dicit sanctus Thomas, 4, distinctione 9, ad hoc ut homo digne ad sacramentum eukaristie accedat, tria requiruntur[16]. Primo, munditia conscientie, que non nisi per peccatum mortale tollitur. Secundo, elevatio mentis ad Deum per actualem devotionem, et hec interdum sine peccato ammittitur. Tertio, munditia corporalis, unde et celebrantes vel etiam tractaturi aliquod sacramentum propter reverentiam lavant manus. Hec Bisanus, etiam ubi subra sub eodem termino, scilicet “communicare, id est corpus Christi sumere.”

Desiderio desideravi hoc pascha manducare vultum, Luc. 22. Institutum[17] autem fuit sacramentum dominici corporis et sanguinis. Primo, in recordationem dominice passionis, hoc facite in meam commemorationem, Luc. 22, id est passionis mee, 1 Cor. 11, quotienscumque manducabitis panem hunc et calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis donec veniat.

Secundo, in signum precipue dilectionis, magnus amor dare sua maior suos, maximus dare seipsum, et hic sunt iterum gradus. Magnus amor dare se in fratrem et socium quod fecit in incarnatione, adhuc maior dare se in exemplum quod fecit in conversatione, sed longe maior dare se in pretium quod fecit in passione. Sed videtur summus dare se in cibum, quia cibus datur ad unitatem. Nam ex cibo et cibante efficitur unum. Inde est quod amantes qui volunt exprimere affectum amoris ad invicem, dicunt: ego darem ei ad commedendum de corpore meo et sanguine. Item, cum dedit se in incarantione factus est Deus homo, sed in hoc sacramento homo efficitur deiformis, qui commedens mutatur in cibum, homo in Christum secundum quod dictum est Augustino: non tu me mutabis in te sicut cibum carnis tue, sed tu mutaberis in me.

Tertio, in robur confirmationis. Nam sicut panis corpus, sic eukaristia animam confirmat.

Quarto, in nutrimentum[18] vite spiritualis, Ioh. 6, nisi manducaveritis <carnem> Filii hominis et biberitis eius sanguinem[19], non habebitis vitam in vobis.

Quinto, in viaticum presentis peregrinationis, quod significatur in pane quo refectus[20] Helyas ivit usque ad montem Dei Oreb, 3 Reg. 19.

Sexto, in pignus et arram habende hereditatis, Matth., ecce, ego vobiscum sum etc.

Septimo, in remedium et satisfactionem pro peccatis. Hec Gorra in postila super Lucam, super illo verbo Luc. 22, hoc facite in meam commemorationem. Euntes parate nobis pascha ut manducemus[21], super quo verbo Luc. 22 dicit predictus doctor in postillis: modus parandi et manducandi determinatur Exo. 12, ubi determinantur multa que requirebantur ad esum agni typici, et adhuc requiruntur specialiter ad esum veri agni. Debet enim commedi verus agnus, scilicet Christus.

Primo, a circumcisis per veteris convesationis depositione, 1 Cor. 5, epulemur non in fermento veteri.

Secundo, cum lactucis agrestibus per amaram cordis contritionem. Iob 3, antequam comedam suspiro.

Tertio, cum panibus azimis, per conscientie sinceritatem, 1[22] Cor. 5, in azimis sinceritatis et veritatis.

Quarto, renibus accinctis per castitatem, 1 Reg. 21, si mundi sunt pueri a mulieribus etc.

Quinto, pedibus calciatis per affectionum a terrenis elongationem, in cuius signum potest esse quod Dominus prius lavit pedes discipulorum quam daret eis hoc sacramentum.

Sexto, cum baculis in manibus per suiipsius diligentem custodiam, Ys. 22, comedentes et bibentes surgite principes, arripite clipeum.

Septimo, quod debet esse assus igni per devotionis fervorem precedentem.

Octavo, quod festinanter per spiritualem aviditatem et delectationem concomitantem.

Nono, quod totaliter per fidei integritatem vorando caput cum pedibus, scilicet commedendo divinitatem Christi et humanitate.

Decimo, quod a convicis per fraternam concordiam et amorem, Can. 5, commedite amici et inebriamini karissimi.