F. 19v

esset in qua tota substantialitas et essentia agentis communicaretur producto.

Ex hoc notabili sequitur quod omne producens in creaturis quantum potest appropinquat modo producendi octavo.

Secundo sequitur quod talismodi productio in genere productionum est[1] prima et simplicissima que omni productionum est metrum et mensura, ita quod illa que ei magis appropinquat perfectior est.

Secunda propositio preambula: licet nullum creatum agens naturaliter possit[2] suam substantialem quidditatem naturaliter communicare producto ydemptifice, quodlibet tamen tale potest totalem suam substantiam eandem in numero effectuum communicare miraculose. Prima pars vult quod septima et octava species productionis sint impossibiles naturaliter; patet inductive. Secunda pars probatur, quoniam Deus potest anime separate dare potentiam uniendi se alicui embrioni disposito ad constituendum hominem. Item ponatur per miraculum quod anima et corpus hominis separentur et iterum se reuniant. Item si Deus daret lateribus et lignis vim aptituandi et habituandi se in unam totalem rem artificialem, puta domum vel ecclesiam etc.

Ultima propositio. Presupposito miraculo potest aliquod creatum generans naturalem filium generare totaliter eiusdem essentie cum parente. Patet, quia possibile est per miraculum in generatione seminis paterni vel matris <ut> forma substantialis seminis generetur in tota materia parentis simul vel succesive secundum crescentiam embrionis. Et cum hoc eadem materia maneat sub forma parentis, quia nullus neutra quin per miraculum possibile sit eandem materiam subesse diversis formis et esse in diversis locis. Quo facto permittat Deus omnia fieri secundum modum naturalis propagationis usque ad instans in quo est embryo ultimate dispositus ad formam humanam et in eodem instanti faciat Deus animam eiusdem parentis informative actuare embryonem quo facto habetur intentum.

Secunda conclusio. Rationalem creaturam simplicem posse producere verbum personale in ydemptitatem sue nature ex speciali concursu divine omnipotentie nobis non evidenter implicat contradictionem.

Corollarium primum: a contradictione est defensibile modum vel speciem filiative aut spirative productionis creature[3] communicari posse.

Secundum: personam rationalis creature simplicem perfecte similitudinis esse capacem divini Verbi et totius increate Trinitatis quantum ad duos modos producendi ad intra docti ennarare possunt absque contradictione.

Pro tertia conclusione ponenda sit hec propositio preambula: specificam differentiam verbi accidentalis a modis inherentis create intelligentie respectu sui a priori ennarando necesse est ad illam ad essentialem conditionem[4] producentis referre. Patet, quia generaliter[5] de essentiali conditione cuiuslibet intellectualis nature est in se posse producere duos actus inherentes quorum unus est notitia vel verbum suum et alter amor et non potest assignari ratio quare utraque istarum rerum non sit verbum aut utraque amor, nisi quia talis res de conditione sui essentialis modi essendi nata est in se illos duos actus diversarum specierum producere. Eodem apparet ratio a priori quare unus duorum actuum suppositalium productorum a Deo Patre sit Verbum et alter amor. Ex hoc apparet quod Filius in divinis propriissime et aptissime exprimitur per ly Verbum, et videtur sibi ratio Verbi per prius competere quam ratio Filii, cum Filius dicat suppositum et non Verbum. Ex dictis potest elici descriptio generalis productionis filiative adintra, principiatio vivifica suppositi viventis a vivente in numeralem ydemptitatem essentie ad amorem substituentem non terminata.

Tertia conclusio: sub tempore gratie et plenitudinis eterna nativitas Christi potest distincte ab omni alia productionis specie explicari a doctis. Probatur, quoniam sic sufficienter explicatur productio vivifica viventis a vivente in numeralem ydemptitatem essentie precise ab uno in ratione unius productionis[6] principii. Et addendo in descriptione loco istius ab uno precise a duobus existentibus unus productor vel unum principium producti habetur alia species productionis ad intra, scilicet productionis spirative.

Corollarium primum. Si ad ymaginationem Deus produceret Deum ad extra similis speciei essentiam producendo ut ymaginabantur aliqui arriani, ille Deus productus non esset Dei producentis Filius nec ipsius Spiritus Sanctus. Patet, quoniam esset productus a tribus realiter distinctis existentibus unum[7] principium respectu producti.

Secundum: si duo vel tria supposita viventia omnino similiter causando producerent aliud eiusdem speciei productum esset utriusque producentis Filius. Patet, quia a quolibet produceretur in ratione unius principii respectu producti. Sic autem non est in divinis, sed aliter: quemadmodum enim ibi tres persone distincte sunt, unus creator creature ad extra, ita due persone ad intra sunt unus productor, qui est Pater et Filius, sic quod unus spirator in divinis est due persone, sicut unus creator est tres persone etc.

Contra: lex[8] Ewangelii in statu innocentie non fuisset, igitur, quia si genus humanum in statu innocentie perstetisset, Christus incarnatus non fuisset, igitur nec fuisset lex Ewangelii, cum lex Ewangelii sit lex Christi; alias, quia si fuisset incarnatus, vel hoc fuisset propter humane nature dignitatem, aut propter eius miseriam. Non propter miseriam, quia non fuit misera. Status enim innocentie repugnat miserie. Nec propter dignitatem, quia tunc debuisset assumpsisse naturam angelicam.

Dicitur quod non propter miseriam, sed propter hominis maiorem perfectionem. Per Filii enim Dei incarnationem species humana ad maiorem pervenit perfectionem quam potuisset sine tali unione; etiam licet permansisset in statu innocentie, sed tunc Verbum devenisset assumpsisse totam speciem humanam et non individuum. Patet, quia species non est perfectior propter perfectionem unius individui. Dicendum quod species est ita sicud unum individuum, 5[9] Topicorum. Sed aliter et melius quod una tota multitudo omnium individuorum speciei humane poterat perfici per unum hominem perfectum. Sic enim est de nobis quod unus homo perfectus multos perducit ad iustitiam et perfectionem.

Sed contra, si propter perficere assumpsit naturam humanam, tunc conveniens fuisset eadem ratione quod assumpsisset angelicam ad perficiendum eam, quia per unionem ypostaticam plus fuisset perfectam quam ex se.

Confirmatur, quia ante lapsum Luciferi utique conveniens fuisset quod angelicam naturam assumpsisset ad retinendum eam a lapsu.

Respondetur quod species angelica est creata in perfecta iustitia et Dei visione quibus se poterant in ultimum finem sine ulteriori perfectione vel ulteriori directione dirigere. Species autem humana fuit creata solum in originali iustitia et in visione Dei imperfecta, quam habuit per enigma et speculum vel alias per revelationem imperfectam. Conveniens ergo fuit ipsam assumere, ut per assumptionem sibi communicarentur dotes quibus perfectius in ultimum finem dirigeretur.

Notandum[11] quod in statu innocentie homo tribus modis quantum hic sufficit Deum cognovit: per enigma, per speculum et per specialem Dei revelationem. Cognoscere per enigma est cognoscere per aliqua obscure et imperfecte aliud representata, ut per figuras. Nos enim per figuras sic Veteris Testamenti cognoscimus Deum et assentimus articulis legis ewangelice. Cognoscere per speculum est cognoscere per similitudinem rei; sic enim per cognitionem effectuum et[11] ex perfectione eorum arguimus conditoris perfectionem, sicut ex perfecta ymagine arguimus artificis subtilitatem et perfectionem. Sed cognoscere per revelationem est cognoscere [f. 20r]